Wie van de drie: Van Rompuy, Tarja Halonen of Vaira Vike-Freiberga ?

Wordt het iemand van het huidige clubje regeringsleiders ? Of toch nog iemand van daarbuiten ?
Om als land de Europese president te leveren moet je tot “de believers” behoren, anders geef je een verkeerd signaal. Heel wat landen komen daarvoor in aanmerking, ook de Oosteuropese landen, maar die hebben nog wat te weinig ervaring met de dynamiek en wisselwerking tussen lidstaten en de Europese Unie. Het lijstje serieuze kanshebbers kan daarom beperkt worden tot de landen die behoren tot de Eurozone: België, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Luxemburg, Ierland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Portugal en Spanje.
Een grootmacht wordt het niet, want dat willen de andere grootmachten niet. Uit het lijstje met Eurozone-landen mag je Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje dus schrappen. Wie kandidaat is, wordt het niet, want die wil het te graag. En die wil wellicht teveel in beeld lopen. Als grootmacht wordt je niet graag voor de voeten gelopen. Juncker wordt het dus niet. Balkenende is officieel geen kandidaat, maar officieus wel. Nederland wordt het dus niet.
Diegene die teveel in beeld komt, wordt het ook niet, want over hem of haar is veel geweten. Niet alleen de goede kanten, vooral dan de minder goede kanten. Berlusconi wordt het niet. Of toch? “Van diverse kanten wordt echter bevestigd dat de Italiaanse lobby op volle toeren draait. Zo zijn concurrenten voor de functie al gefotografeerd in compromitterende posities met prostituees en werden in diverse Berlijnse hotelkamers paardenhoofden aangetroffen” meldt een Nederlandse website vandaag. En de site noemt zich “Jouw vaste prik voor betrouwbaar nieuws” …
Wie getipt wordt, moet trachten uit beeld te blijven. Te vroeg getipt worden is ook nefast, want dan kom je uiteindelijk ook teveel in beeld. Herman Van Rompuy wordt het meest getipt, dus zijn kansen zijn groot, maar worden steeds kleiner. “In filling posts in the past, the European Union has made a habit of pulling a surprise name out of the hat at the last possible moment. But it's difficult to imagine a greater surprise than van Rompuy. Even in Belgium, the 62-year-old Christian Democrat is seen as being past his political prime. He was thrust back onto the governmental stage 10 months ago as a compromise candidate to put an end to the political chaos threatening to tear Belgium apart” schrijft Der Spiegel Online. Maar als men blijft herhalen dat onze premier een verrassing is, hoezeer is dat dan nog een verrassing als de regeringsleiders volgende week aan hun “early dinner” beginnen? Dat de beslissing verder wordt uitgesteld speelt dus in zijn nadeel. Er is nu immers weer tijd om argumenten te bedenken waarom hij het niet mag worden.
Wie wordt het dan wel ?
Blijven over: Finland, Griekenland, Ierland, Oostenrijk en Portugal. Geen van die landen is in beeld voor het presidentschap, dus zijn het goede kanshebbers. Of toch niet helemaal ? Griekenland heeft met Károlos Papúlias een president van 80. Met alle respect, maar toch. Er is wel de Portugese president Aníbal Cavaco Silva die met 70 nog net in beeld blijft, maar dat zou, qua “Portugezen aan de top”, iets te veel van het goede zijn: ze hebben met José Manuel Barroso al de voorzitter van de Europese Commissie.
Oostenrijk heeft Werner Faymann als bondskanselier en die is jong (° 1960), wellicht te jong voor de functie. Ierland en Finland hebben beide een vrouw als president Mary McAleese in Ierland en Tarja Halonen in Finland. En als Europa in haar “gender in balance”-beleid wil doorvoeren zou een vrouw als president een symbolisch sterke keuze zijn. Voorzitter van het Europees parlement Jerzy Buzek zou het in elk geval een sterk signaal vinden.
Nadeel voor Ierland is dat met Mary McAleese uit de Fianna Fáil partij een eerder centrumrechtse plaats inneemt, terwijl de roep om een socialistische president, gezien de samenstelling, toch wel luider klinkt.
Of toch Blair ? Of een andere socialist ?
De Britten wilden Tony Blair, maar Blair is kandidaat, Groot-Brittanië is een grootmacht en is de Britten hebben niet de reputatie van nogal graag vast te houden aan hun“splendid isolation”. Een Brit als Europees president zou dan een beetje als een “tang op een varken” staan. Tony Blair heeft bovendien heel wat tegenstanders binnen de eigen politieke fractie in Europa. Om toch wat meer in de Europese pap te mogen brokken werd de kandidatuur van de talentvolleDavid Miliband in de functie van Hoog Vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid (HVBB) in het vooruitzicht gesteld. In feite is dit een functie die al even belangrijk is als die van president zelf
Maakt de kandidatuur van Blair en de terugtrekking van David Miliband deel uit van een potje schaken waar Martin Schulz, de socialistische fractieleider in het Europees parlement en Poul Nyrup Rasmussen hun pionnen bewegen ? Blair zal niet aanvaard worden als Europees president en zolang David Miliband kandidaat was voor de andere functie van kan er geen socialistische Europese president aangeduid worden. Is het daarom dat David Miliband duidelijk maakte dat hij geen (officieel) kandidaat is voor de functi van HVBB. Er is dan opnieuw plaats voor een socialist voor de functie van Europees president.
Door eliminatie is er dus een kans dat Tarja Halonen, sinds 2000 de Finse president, de eerste president van de Europese Unie wordt. Bijkomend vordeel is dat Finland al jarenlang ervaring heeft met het spelen van een neutrale rol in de internationale politiek, wat ook in deze goed van pas zal komen. En ze komt in beeld als vredesduif.
Of zoals The Irish Times over haar berichtte: “The first woman to become president of Finland, Halonen would provide some much-needed gender balance at the top. A former lawyer with an interest in human rights, she was mentioned previously as a possible candidate for the job of secretary general of the United Nations. Unlike former Irish president Mary Robinson – who has also been mooted as a good female candidate – Halonen has previously represented her country at the European Council.”
Het spreekt voor zich dat de Europese Raad, die zelf de Europese president zal kiezen, eerst binnen de eigen kring zal kijken of er valabele kandidaten zijn. Maar dit hoeft niet te beletten dat die ook van buiten de Europese Raad kan komen. In hetzelfde Irish Times artikel worden nog genoemd: “Former Austrian chancellor Wolfgang Schüssel, former Belgian prime minister Guy Verhofstadt and former Latvian president Vaira Vike-Freiberga”.
Volgende donderdag zouden we het moeten weten. Hoe verloopt de procedure? Die is in elk geval ondoorzichtig. In elk geval organiseert het Zweedse voorzitterschap een “an early dinner” en wil het uiteindelijk één kandidaat wil voordragen voor elke functie. Wilfried Martens vertelde in Phara vorige maandag dat de regeringsleiders een soort van conclaaf zullen houden en dat het een beslissing is tussen “pairs” zal zijn. Hij vertelde er ook bij dat er geen vetorecht nodig is voor de beslissing, wel een gekwalificeerde meerderheid en vermoedde dat de regeringsleiders tot een consensus zouden proberen komen. Herman Van Rompuy bleef er vorige donderdag, tijdens zijn optreden in de Kamer, alvast vrij rustig onder.
Een Europese Selor wordt dus niet ingeschakeld. Het komt erop aan om stand te houden, met andere woorden blijk te geven van visie maar toch voldoende “low profile” te blijven.
De spelletjes om Van Rompuy te schaden zijn sinds donderdagavond - sinds zijn speech op een besloten bijeenkomst van de Bilderberggroep - pas echt van start gegaan.
Zaterdagochtend stond in De Standaard dat Van Rompuy op de bijkomst van de Bilderberggroep van donderdagavond “met alle mogelijke nuances” had aangegeven dat de geesten bij zijn collega-regeringsleiders aan het rijpen zijn voor het aanboren van eigen groene inkomsten in Europa. Iets wat door Van Rompuy’s woordvoerder werd tegengesproken en zondag tot een tegenbericht leidde. De woordvoerder verwees daarbij naar de letterlijke tekst van de toespraak die de premier die avond gegeven had: “Voor de financiering van de welvaartsstaat zullen nieuwe middelen nodig zijn. Groene fiscale instrumenten zijn een mogelijkheid, maar wel een ambigue: dit type van belastingen zal uiteindelijk uitdoven. Maar de mogelijkheid van financiële heffingen op Europees niveau moeten ernstig bekeken worden en voor de eerste keer ooit staan de grote landen in de Unie daarvoor open. Individuele landen lijden vaak onder een buitensporige belastingdruk, zeker op arbeid, en zijn zo beperkt in hun actieradius. De unie zal haar sociaal model behouden, zeker nu dat model navolging kent in de rest van de wereld en waarschijnlijk nog meer navolging”.
De kwakkel in De Standaard van daags voordien werd daarmee enigszins rechtgezet.
De Tijd stelde zondagochtend in volgend bericht dan weer: “Het bericht van De Tijd dat premier Herman Van Rompuy (CD&V) donderdagavond op een diner van de exclusieve Bilderberggroep ervoor heeft gepleit dat Europa meer eigen inkomsten moet aanboren, krijgt steeds meer weerklank. Vooral omdat Van Rompuy heeft laten weten dat hij niet zozeer denkt aan groene belastingen, maar wel aan een taks op financiële transacties”.
Ook dat wekt her en der ongenoegen op.
Eén en ander wijst erop dat woorden gemakkelijk vervormd kunnen worden. Zeker wanneer ze in een (discreet geachte omgeving) als de Bilderberggroep worden verteld. Uiteindelijk moest de woordvoerder van de premier toch met de letterlijke tekst naar buiten komen om alle misverstanden uit de wereld te helpen. Maar enige schade is toch wel aangericht Het tweede artikel van De Tijd suggereert dat informatie die aan de media werd bezorgd wellicht andere bedoelingen had en niet helemaal betrouwbaar was: “Dat ‘lek’ was niet onschuldig, want eigen Europese belastingen liggen in Europa bijzonder gevoelig. Het dreigt de kansen van Herman Van Rompuy op het Europees presidentschap te hypothekeren”.
Had Haiku Herman dan beter helemaal gezwegen ?
Ik sluit hier graag af met de commentaar die iemand bij het Tijd-artikel van zondag plaatste: “Nu de brave man met low-profile eindelijk eens zijn mond open doet is het uiteraard ook niet goed. Het probleem is dat het nooit goed zal zijn. Indien hij had gezwegen tot er een beslissing valt dan had dit zich evenzeer tegen hem kunnen keren. Namelijk een man zonder visie. Nu hij wel iets zegt, is het te veel gezegd. Moraal van het verhaal; de andere kandidaten zullen blijven zwijgen, zoniet eerst honderd keer hun tong draaien alvorens ze hun mond open doen. Ook daarmee weten we niks, en zullen we het juiste profiel (of visie) van de eerste president langs geen kanten terdege vooraf kennen. “
Of zijn deze haiku’s op de website van De Standaard een betere afsluiter ?